Trójmiejski Park Krajobrazowy (TPK) utworzony został Uchwałą Nr XVI/89/79 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 03.05.1979 roku na powierzchni 20104 ha. Rozporządzenie Nr 5/94 Wojewody Gdańskiego z dnia 08.11.1994 roku zwiększyło powierzchnię TPK do 20312 ha i wyznaczyło jego otulinę. Z kolei Rozporządzenie Nr 11/98 Wojewody Gdańskiego z dnia 03.09.1998 roku wyłączyło z obszaru parku śródleśną enklawę wsi Łężyce, co zmniejszyło powierzchnię parku do 19930 ha. Obecnie obowiązującymi aktami prawnymi są Uchwała nr 143/VII/11 z dnia 27 kwietnia 2011 r. Sejmiku Województwa Pomorskiego w sprawie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego oraz Uchwała nr 263/XXIV/16 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 lipca 2016 r. o zmianie uchwały Sejmiku Województwa Pomorskiego w sprawie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.
Według ustawy o ochronie przyrody, park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.
TPK obejmuje tereny leśne ze śródleśnymi enklawami rolniczymi wsi Gniewowo, Zbychowo, Nowy Dwór Wejherowski, Reszki i Bieszkowice na obszarze północno-wschodniej części wysoczyzny morenowej Pojezierza Kaszubskiego i jej strefy krawędziowej. Na całość parku składają się dwa rozległe kompleksy leśne, rozdzielone przez zurbanizowane i urbanizujące się tereny Wielkiego Kacka, Małego Kacka i Gdyni-Dąbrowy. Kompleks północny obejmuje część terenów Gdyni, Rumi, Szemudu i Wejherowa, zaś dwukrotnie mniejszy kompleks południowy - fragmenty terenów Gdyni, Sopotu i Gdańska. Do najcenniejszych walorów przyrodniczych parku należy unikatowa polodowcowa rzeźba terenu, uformowana przez procesy związane ze zlodowaceniem północnopolskim, a zwłaszcza z jego ostatnią fazą, pomorską - od 15 do 13 tysięcy lat temu, od której zaczęło się ostateczne wycofywanie lądolodu z naszych ziem.
W zachodniej, wysoczyznowej części TPK przeważają połacie falistej moreny dennej, z lokalnymi wzniesieniami czołowomorenowymi i innymi polodowcowymi formami rzeźby terenu o różnej genezie, np. równinami sandrowymi, rynnami jeziornymi i nieckami wytopiskowymi. W licznych zagłębieniach terenu znajdują się torfowiska oraz kilkanaście małych jezior, np. Wyspowo, Borowo, Pałsznik, Wygoda, Bieszkowickie, Zawiat, Okuniewko, Długie - niektóre o cechach skąpożywnych jezior pierwotnych powstałych tuż po ustąpieniu zlodowacenia. Cechy polodowcowe krajobrazu podkreśla też obecność licznych głazów narzutowych.
W części wschodniej i północno-wschodniej parku przeważa krajobraz strefy rozcięć erozyjnych krawędzi wysoczyzny, którego cechą charakterystyczną jest gęsta sieć różnej wielkości dolin, często wielokrotnie rozgałęzionych. Większe doliny mają wyraźnie płaskie dno, deniwelacje terenu sięgają miejscami ponad 80 m, a nachylenie zboczy przekracza często 40 stopni. Ten typ rzeźby terenu, wytworzony w warunkach istnienia wiecznej zmarzliny przez wody spływające z ustępującego lądolodu oraz pochodzące z wytapiania brył martwego lodu, a także przez wody opadowe, należy do wyjątkowych w skali Niżu Europejskiego. Dnem wielu dolin płyną potoki, których większość ma swoje źródła na terenie parku, np. Cedron, Cisówka, Marszewska Struga, Swelinia, Świemirowski Potok, Rynarzewski Potok, Prochowy Potok, Zajączkowski Potok. Tylko największe cieki rozpoczynają swój bieg na wysoczyźnie poza granicami TPK: Gościcina, Zagórska Struga, Kaczy Potok, Potok Oliwski i Strzyża.
Bogata młodoglacjalna rzeźba terenu, mozaika podłoży mineralnych, niejednolite układy warstw wodonośnych i nieprzepuszczalnych oraz związana z tym złożoność stosunków wodnych spowodowały zaistnienie dużej różnorodności warunków siedliskowych i mikroklimatycznych na obszarze TPK.
Specyficzne środowiska chłodnych północnych zboczy, głębokich dolin z potokami o charakterze podgórskim, obszarów źródliskowych, miejsc do dziś w sposób naturalny aktywnych erozyjnie, torfowisk, czystych śródleśnych jezior, głazów narzutowych umożliwiły zachowanie się interesującej flory i fauny. W wielu takich ostojach przetrwały populacje reliktowe gatunków bardziej pospolitych w minionych okresach klimatycznych, będące pozostałościami ich dawnych zasięgów, np. reprezentujące relikty glacjalne, także ciekawe elementy geograficzne, np. podgórsko-górskie.
Ochrona przyrody
Położenie tak dużego cennego przyrodniczo obszaru, jakim jest TPK, bezpośrednio na styku z dużą aglomeracją miejską stanowi ewenement na skalę Polski. Fakt ten wybitnie podnosi znaczenie rekreacyjne parku, lecz jednocześnie niesie poważne zagrożenie dla jego ochrony. Dysproporcja między naciskiem inwestycyjnym na tereny otaczające TPK a możliwością jego ograniczenia jest tak duża, że rokuje to zamknięciem parku w pierścieniu obszarów intensywnie zagospodarowanych. W konsekwencji rosnącej izolacji ekologicznej i przekształceń antropogenicznych może nastąpić poważna degradacja walorów przyrodniczych i rekreacyjnych TPK. Mimo ogromnych utrudnień, działania na rzecz ochrony przyrody parku muszą być kontynuowane, jeśli chcemy w jak najlepszym stanie utrzymać park dla nas i dla naszych następców. W tych okolicznościach do najważniejszych działań na rzecz ochrony przyrody parku należy edukacja ekologiczna. Inną, podstawową płaszczyzną działania jest zapewnienie przestrzegania wymogów ochronnych, w tym zasad zagospodarowania, dotyczących całego parku i jego otuliny. Określone ustalenia w tej sprawie, w tym zakazy i ograniczenia, wprowadza rozporządzenie powołujące park. Bardziej precyzyjne zalecenia ochronne będą obowiązywać po zatwierdzeniu planu ochrony TPK.
Do podstawowych sposobów ochrony przyrody TPK należy też obejmowanie wzmocnioną ochroną bierną i czynną wybranych, najcenniejszych w parku i otulinie fragmentów środowiska przyrodniczego, zawierających lepiej zachowane naturalne lub półnaturalne ekosystemy, stanowiska rzadkich i ginących gatunków, interesujące elementy przyrody nieożywionej itp.
W TPK taką konserwatorską formę ochrony stanowią rezerwaty i pomniki przyrody. Aktualnie mamy w parku 10 rezerwatów przyrody: "Źródliska w Dolinie Ewy", "Zajęcze Wzgórze", "Kacze Łęgi", "Cisowa", "Lewice", "Gałęźna Góra", "Pełcznica", "Łęg nad Swelinią", "Wąwóz Huzarów", "Dolina Strzyży" oraz 186 pomników przyrody. W roku 1999 w części otuliny TPK położonej między jego dwoma kompleksami powołano zespół 7 niewielkich użytków ekologicznych, zaś w roku 2001 na południowym krańcu TPK i jego otuliny powołany został na powierzchni 337 ha zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Dolina Strzyży". W styczniu 2003 uznano za użytek ekologiczny wielką kolonię lęgową mewy śmieszki w otulinie parku, w rejonie wsi Bojano, zaś w marcu 2006 ustanowiono 5 nowych użytków ekologicznych w północnej części TPK. W listopadzie 2008 roku utworzono 4 kolejne użytki ekologiczne na obszarze Parku. Są to: "Żabno", "Sopieszyńska Młaka", "Borowe Oczko" oraz "Salwinia w Owczarni".
Kilka pomników przyrody w TPK ustanowiono dla zabezpieczenia stanowisk rzadkich gatunków grzybów i porostów.
Czynione są starania o powołanie nowych rezerwatów, mających zapewnić ochronę innych szczególnie wartościowych pod względem geomorfologii, hydrologii, krajobrazu, szaty roślinnej i fauny obszarów w TPK. Są to następujące, wstępnie nazwane, obiekty: "Dolina Zagórskiej Strugi", "Dolina Pieleszewska", "Nadrzeczne", "Bieszkowickie Moczary" oraz "Dolina Radości".
Planowane jest też utworzenie ponad 25 użytków ekologicznych oraz 2 stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej .
Pełniejsze poznanie całego bogactwa przyrody TPK powinno pozwolić na stworzenie w przyszłości spójnego ekologicznie systemu rezerwatów i innych obiektów chronionych, optymalnego z punktu widzenia potrzeb w zakresie ochrony walorów przyrodniczych parku.